การจัดสรรพื้นที่ให้เหมาะสมกับการเติบโตของเด็กๆ หรือการเลือกซื้อของเล่นและอุปกรณ์ต่างๆ ควรเลือกตามวัยหรือตามพัฒนาการของลูกน้อยเพื่อให้ลูกน้อยพัฒนาได้อย่างเหมาะสม เพื่อพัฒนาการทั้งทางด้านร่างกาย จิตใจ สติปัญญาและอารมณ์ที่สมบูรณ์
วัยแรกเกิด – 3 เดือน
สำหรับวัยนี้ ลูกน้อยยังไม่สามารถเคลื่อนไหวได้มากนัก สิ่งที่คุณพ่อคุณแม่ควรเลือกคือกิจกรรมที่ลูกน้อยสามารถนอนและเล่นไปในเวลาเดียวกันเช่นเพลยิม (play gym) ต่างๆ เพลยิม(play gym) ที่มีโมบายช่วยพัฒนาด้านสายตา และการคว้าของเด็ก ทำให้เด็กๆได้พัฒนากล้ามเนื้อได้อย่างสมบูรณ์มากขึ้น ในห้องควรมีบรรยากาศที่สงบ ไม่มีแสงสว่างจ้าจนเกินไปเหนือที่นอนของเด็กๆ เพราะเด็กวัยนี้มักจะมองขึ้นด้านบนแทบจะตลอดเวลา
วัย 3 เดือน -1.5 ปี
เด็กวัยนี้สามารถเคลื่อนไหวได้แล้ว ไม่ว่าจะเป็นการนั่ง คลาน ยืน เกาะเดิน หรือกระทั่งเดิน ของเล่นสำหรับเด็กวัยนี้จึงเป็นของเล่นที่สามารถเคลื่อนไหวได้ อาจมีเพลงประกอบ ซึ่งช่วยเสริมให้ลูกน้อยอยากเคลื่อนไหวมากขึ้น เด็กวัยนี้ยังสามารถใช้รั้วกั้น และเบาะที่หนาสำหรับเกาะเดินได้อย่างปลอดภัย ซึ่งจะช่วยให้เด็กๆ มั่นใจเมื่อถึงวัยคลานและวัยยืน การเลือกควรเลือกจากวัสดุที่แข็งแรง สีสันที่ปลอดภัย บริเวณพื้นควรปูด้วยวัสดุที่นิ่ม และนำแผ่นฟองน้ำกันกระแทกมาใช้ปิดขอบบันได สำหรับเฟอร์นิเจอร์ดีไซน์ควรออกแบบให้ Shape มีความโค้งมน หลีกเลี่ยงการออกแบบที่เป็นมุมแหลม อย่างเช่นที่นั่งก็ดีไซน์เบาะให้หุ้มไปมิดเหลี่ยมของโซฟา หรือเก้าอี้ การจบมุมของเฟอร์นิเจอร์ขนาดใหญ่หากสามารถ Build IN ให้เต็มผนังได้ก็จะเป็นสิ่งที่ดี เพราะเป็นการลดการมีเหลี่ยมมุมของเฟอร์นิเจอร์ สำหรับปลั๊กไฟ ควรดีไซน์ให้อยู่สูงไม่ต่ำกว่า 1.2 เมตร ขึ้น ไป มิเช่นนั้นควรหากล่องพลาสติกมาทำเป็นกล่องสำหรับใส่ปลั๊กพ่วง เพื่อป้องกันเด็กๆ เอานิ้วไปแหย่เล่น
วัย 1.5 ปี -3 ปี
วัยนี้เด็กๆจะเริ่มสนใจสิ่งต่างๆรอบตัวมากขึ้น และชอบเคลื่อนไหวและควรเสริมพัฒนาการด้านร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นการปีนป่าย เช่นสไลเดอร์ หรือเก้าอี้ ที่จะช่วยให้เด็กๆช่วยในเรื่องของการทรงตัว และได้ใช้กล้ามเนื้อขาอย่างเหมาะสม ขณะเดียวกันก็เป็นวัยที่สามารถสอนเรื่องความปลอดภัยและเล่นอย่างระมัดระวังได้ สำหรับพื้นที่นอกบ้านเด็กควรเรียนรู้ว่า ออกแบบให้มีบ่อปลา กระบะทราย ต้นไม้ สิ่งมีชีวิตอะไรบ้าง เพื่อให้เค้าได้เรียนรู้ถึงความแตกต่างของสิ่งรอบตัว ทั้งนี้พยายามออกแบบให้เป็นมุมที่ผู้ใหญ่สามารถมองเห็นได้จากภายในบ้าน เพื่อสามารถมองเห็นเด็กๆ อยู่ในระยะสายตาได้ตลอดเวลา
วัย 3 – 7 ปี
เป็นวัยที่สำคัญที่ควรเริ่มฝึกเรื่องสมาธิ และฝึกวินัย เด็กวัยนี้ไม่ชอบการถูกปิดกั้น เด็กๆจะเริ่มเรียนรู้สิ่งที่ตนเองชอบโดยใช้ประสบการณ์ที่ตนได้พบเจอมา พื้นที่ที่ให้เค้ารู้สึกอิสระ หรือภายในบ้านทำผนังให้เขาเขียนได้ หากคำนึงถึงปัญหาสุขภาพ เช่นภูมิแพ้ซึ่งเด็กๆมักจะเป็น ก็หลีกเลี่ยงการใช้ ชอล์ก ใช้ เป็นไวท์บอร์ดที่ Non toxic ไม่ติดผิวเขียนแทนได้
พื้นที่ของเด็กจะเป็นพื้นที่โล่งให้เด็กมีชั้นหรือช่องสำหรับเก็บของเล่นหรือหนังสือของตัวเอง จะช่วยให้ให้เขารู้จักรับผิดชอบ เป็นการฝึกวินัยและฝึกสมาธิได้ ทั้งยังได้เรียนรู้เรื่องแยกสีแยกประเภทของสิ่งของ
ขณะที่พื้นที่นอกบ้านควรมีมากพอให้เขาได้วิ่งเล่นหรือปั่นจักยาน ที่สำคัญควรดูแลพื้นที่ไม่ให้มีสิ่งอันตรายอยู่ในพื้นที่นั้น หลีกเลี่ยงต้นไม้ที่มีหนาม อย่างต้นเฟื่องฟ้า กระบองเพชร หรือมียางที่ก่อการระคายเคียงเมื่อสัมผัส อย่างตันโป๊ยเซียน ลีลาวดี โดยเฉพาะต้นยี่โถ ที่ไม่เพียงแต่ยางเท่านั้นที่อันตราย แต่ทุกส่วนล้วนมีพิษที่ร้ายแรง
สำหรับของเล่นในวัยนี้ควรเสริมเรื่องจินตนาการ ไม่ว่าจะเป็นการทำศิลปะ การปั้น งานประดิษฐ์หรือการเล่นทรายก็เป็นกิจกรรมที่ดี ซึ่งคุณครูวัชรี มังครักษ์ แนะนำว่า สิ่งของที่หาได้ในบ้าน ก็สามารถนำมาส่งเสริมพัฒนาการเด็กๆ ได้ เช่น การนำผ้าขนหนูเอามาพับ ม้วน เป็นตัวรูปสัตว์ต่างๆ นอกจากจะช่วยสร้างจินตนาการให้เด็กๆแล้ว เขายังจะได้เรียนรู้ผิวสัมผัสว่ามันนิ่ม แข็ง อ่อน หรือการช่วยกันทำของเล่นง่ายๆ ร่วมกับกับเด็กๆ เช่น แป้งโด ที่อุปกรณ์การทำสามารถหาได้ในครัว อย่างแป้งสาลี ผสม น้ำพืช สีผสมอาหาร ก็ช่วยให้เค้ามีจินตนาการ ส่งเสริมสติปัญญา เรื่องรูปร่าง สี ขนาด รูปทรงต่างๆ ตลอดจนได้พัฒนากล้ามเนื้อมัดเล็ก
นอกจากนั้นการเพิ่มปฏิสัมพันกับเด็กๆ ด้วยการให้เขาได้สื่อสารพูดคุย สนทนาสักถาม โดยอาจทำผ่านกิจกรรม ปริศนาคำท้าย หรือแม้เล่าเรื่องให้เด็กๆฟัง ในกรณีถ้าไม่มีนิทานคุณแม่อาจจะแต่งเรื่องจากชีวิตประจำวัน แล้วซักถามว่าที่แม่เล่าให้ฟังมีอะไรบ้าง ก็ช่วยได้เรื่องระบบพัฒนาสมองด้านการสื่อสาร เรื่องความจำและจะได้ทักษะภาษา การออกเสียง ส่งเสริมสติปัญญาให้เด็กสามารถฝึกจับใจความได้
ข้อมูลประกอบบทความ
Kidcorner Shop ของเล่นเสริมพัฒนาการ
คุณปุ้ย อัษฎาวุฒิ วัฒนะโสภาคย์ สถาปนิกจาก 8 Interior Architect
คุณวัชรี มังครักษ์ คุณครูโรงเรียนประชาราษฏร์บำเพ็ญ
Story : ธนภัทร อีสา
Photo : ฝ่ายภาพ Life and Home .Kidcorner Shop
